Paniklemeyle giden ataklardır. Ansızın, beklenmedik bir yerde ve zamanda ortaya çıkan yoğun kaygı, bunaltı, korku, sıkıntı karışımı nöbetlerdir. Kişi her şeyin sonunun geldiğini, kalp krizi, felç geçireceğini, düşüp bayılacağını, öleceğini, aklını kaybedeceğini, kötü bir şeylerin olacağını düşünür.
PANİK ATAK BELİRTİLERİ
Panik atak belirtilerinin olmazsa olmazı ölüm, kontrolünü kaybetme ve aklını kaybetme korkularından birinin olmasıdır. Panik atak belirtileri esasen adrenalin hormonunun aşırı salgılanması sebebiyle oluşur.
Kaslardaki aşırı kasılma vücutta ağrılara sebep olur.
PANİK ATAK NEDENLERİ
Panik atak birçok belirtiden oluşan bir tablodur. Birçok psikiyatrik rahatsızlıkta ve fiziksel hastalıkta görülebilmektedir. Halk arasında panik atak panik bozukluğu yerine kullanılmaktadır. Ancak panik atak sadece panik bozukluğunda görülmez.
Depresyon: Özellikle sıkıntı ve kaygıyla giden depresyonlarda panik atak görülebilmektedir.
Genel Kaygı Bozukluğu: Her an kötü bir şeyler olacağı, hayatın her anında bir problem yaşanacağı kaygısının yaşandığı bu bozuklukta da panik atak görülür.
Sosyal Fobi: Özellikle tanımadık ortamlarda, bir topluluğa sunum yapma durumlarında kişi panik atak geçirebilmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk: Obsesyonlar şiddetli geldiğinde panik atağa sebep olabilmektedir.
Alkol-Madde Kullanım Bozuklukları: Özellikle alkol ve madde yoksunluğunda panik atak sıkça gözlenir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Travmatik yaşantıları hatırlatan tetikleyicilerle karşılaşıldığında panik atak gelişebilmektedir.
PANİK ATAĞA NEDEN OLAN KİŞİLİK BOZUKLUKLARI:
Kaçıngan, Çekingen
Obsesif Kompulsif
Paranoid (şüpheci)
Sınır (Borderline)
Histrionik
Bağımlı-Hayır Diyemeyen
PANİK ATAK KRİZİ
Mitolojiye göre yarı keçi yarı insan şeklinde bir yaratık olan kırların ve çobanların tanrısı ‘pan’, kırlarda insanların karşısında çıkar, onları korkuturdu. Bu hikâyeden hareketle ‘pan’’ın yarattığı korkuya benzer korku manasında ‘panik’ kelimesi ortaya çıkmıştır. İnsanoğlu tehlikeye iki davranışla cevap verir: 1. Savaşmak 2. Kaçmak. Kaçma davranışının bir tezahürü olan panikleme, beynin ‘lokus ceruleus’’ adı verilen ve korkuyu yöneten bölgesinin aşırı duyarlılığı sonrasında süreklilik arz etmeye, sebepli sebepsiz oluşmaya başlar ve panik atak dediğimiz tablo ortaya çıkar.
PANİK BOZUKLUĞU NEDİR (PANİK BOZUKLUK – PANİK ATAK BOZUKLUĞU)
Panik bozukluğu yukarıda tarif ettiğimiz panik ataklarının geleceği korkusuyla kişinin dışarı çıkmaktan, yalnız kalmaktan, evinden uzak yerlere gitmekten, hastanelerin olmadığı yerlerde bulunmaktan kaçınmasıyla ortaya çıkan bir psikiyatrik bozukluktur. Buradaki temel korku panik atak yaşama korkusudur. Kişi ondan dolayı hayatını kısıtlar.
PANİK BOZUKLUĞU (PANİK BOZUKLUK) NASIL GELİŞİR?
Halk arasında panik atak geçiren herkes panik bozukluğu olarak algılanır. Ancak panik atak bir bozukluk değil belirtiler kümesidir. Panik atak ya da panik nöbet her türlü ruhsal rahatsızlıkta gözlenebilir. Panik bozukluğunda ise gelişen panik ataklarının bir daha geleceği ile ilgili beklenti endişesi ve bu endişenin sebep olduğu kaçınma davranışı ön plandadır.
Panik bozukluğu hemen her zaman bir panik atak geçirilmesi ile başlar. Çoğu hasta ilk nöbette acil olarak bir hastaneye ya da bir kliniğe gider. Bu ataklar devam etmezse panik bozukluğu gelişmez. Ancak devam eder, sıklığı ve şiddeti gitgide artmaya başlarsa nöbetler kişinin zihnini sürekli meşgul etmeye başlar, atakların tekrar yaşanabileceğine dair endişeler gelişir. Beklenti endişesi birçok hastanın kaçınma dönemine girmesine sebep olur. Kişi panik atak geçirme ihtimali olan her yerden ve aktiviteden kaçınmaya başlar. Mesela kalp krizi korkusuyla spor yapmaktan kaçınır, bayılabileceğini düşündüğünden bir yere giderken mutlaka yanında birisinin olmasını ister, acil servise gitme ihtiyacı olabileceğini düşünür ve trafik tıkanıklığı yaşarım kaygısı ile yola çıkmaz, tıbbi yaşarım endişesi ile uzun mesafeli yolculuklardan kaçınır. İlerleyen süreçte kaçınılan durumlar da bir fobi nesnesine dönüşür ve panik bozukluğu kişinin bütün hayatını kısıtlayan bir tabloya dönüşür. Kişi hep birilerine muhtaç ve bağımlı yaşayabilir hale gelir.
PANİK BOZUKLUK BELİRTİLERİ
Fiziksel Belirtiler
Kalpte hızlanma ve şiddetli atış
Göğüste sıkışma ve basınç hissi
Tansiyon yükselmesi
Boyunda gerginlik
Sıcak basması
Fenalık hissi
Nefes alıp vermede hızlanma
Hava açlığı, nefese doyamam
Ağızda kuruluk
Boğazda düğümlenme ve yumru hissi
Ellerde titreme, diz ve bacaklarda güçsüzlük
El, ayak ve yüzde karıncalanma
Avuç içi terlemesi
Soğuk ve ıslak cilt
Baş dönmesi, sersemlik, gözde kararma
Bayılacakmış hissi
Bulantı, kusma, ishal
Mide gaz ve şişkinlik
Bulanık görme
Şuurda bulanma duygusu
Dikkatte dağılma
Rüyada gibi olma
Çevreyi veya bedeni değişmiş olarak algılama
Kaygı ve korku dolu düşünceler
-Ölmek üzereyim.
-Aklımı yitiriyorum galiba
Kontrolümü kaybediyorum
Kalp krizi geçiriyorum
Buradan çıkamayacağım
Nefes alamayıp öleceğim
Tıkanma yüzünden öleceğim.
İnme inecek, felç olabilirim
Komik duruma düşeceğim
Rezil olacağım
Kaçınma Belirtileri:
Tek başına kalamama
Evden uzaklaşamama
Alışveriş merkezlerine gidememe
Pazara çıkamama
Kalabalık yerlerde yürüyememe
Spor yapamama
Yüzememe
Yolculuğa çıkamama
Köprüden geçememe
Tünelden geçememe
Tek başına otomobil kullanamama
Tek başına alışverişe gidememe
Asansöre binememe
Otobüste seyahat edememe
Metroya binememe
-Uçak seyahati yapamama
PANİK ATAK TESTİ
Aşağıdaki belirtilerden dördünün (veya daha fazlasının) aniden başladığı ve on dakika içinde en yüksek düzeye ulaştığı, ayrıca yoğun bir korku ya da rahatsızlık duyma döneminiz olduysa panik atak geçirmişsiniz demektir:
1-Kontrolünüzü kaybetme veya çıldırma korkusu
2-Ölüm korkusu
3-Uyuşma veya karıncalanma duyumları
4-Üşüme, ürperme veya ateş basmaları
5-Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama veya kalp hızında artma olması
6-Terleme
7-Titreme veya sarsılma
8-Nefes darlığı veya boğuluyor gibi olma duyumları
9-Soluğun kesilmesi
10-Göğüs ağrısı veya göğüste sıkıntı hissi
11-Bulantı veya karın ağrısı
12-Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş veya bayılacakmış gibi olma
13-Dış dünyayı değişmiş olarak algılama veya benliğinizi değişmiş, benliğinizden ayrılmış olma hissi
PANİK BOZUKLUĞU TESTİ
Panik bozukluğunun olmazsa olmazı panik ataklardır. Panik ataklara ilaveten 1 ay süreyle (veya daha uzun bir süre) aşağıdakilerden biri(ya da daha fazlası) varsa panik bozukluğu var demektir:
(1)Başka atakların da olacağına ilişkin sürekli bir kaygı
(2)Panik atağın yol açabilecekleri veya sonuçlarıyla (kontrolünü kaybetme, kalp krizi geçirme, "çıldırma" gibi) ilgili olarak üzüntü duyma
(3) Ataklarla ilişkili olarak belirgin bir kaçınma davranışı sergileme
PANİK ATAK ESNASINDA NELER YAPILABİLİR?
- Öncelikle solunum düzenlenmeli ve beden gevşetilmelidir: Panik atak esnasında nefes sayısı artar, ama derinliği azalır. Yani kişi sık ve yüzeysel nefes alır. Bu atağa sebep olan mekanizmaları daha da şiddetlendirir. Ayrıca kaslarda aşırı kasılma, cilt ısısında düşme gibi belirtiler yaşanır. Eğer solunum hızını ve derinliğin ayarlayabilir ve kasları gevşetmeyi başarabilirsek panik atağı kontrol alabiliriz. O yüzden öncelikle az ama derin nefes almayı başarabilmeliyiz. Solunum egzersizleriyle ilgili bilgileri gevşeme ve solunum egzersizleri bölümünden öğrenebilirsiniz. Bununla birlikte kas gevşeme egzersizleri ve cildi ısıtmak da etkili olmaktadır.
- Panik atağın panik atak olduğunu bilmek en önemli ve rahatlatıcı etkendir: Panik atağın bedenin yanlış alarm olduğunu bilmek çok önemlidir. Bunu bir örnekle izah edelim. Bir binanın 30. Katında olduğunuzu düşünün. Bir yangın alarmı başlamış olsun. İlk etapta vereceğiniz tepki korku ve endişe olur. Ancak birazdan bunun yanlış bir yangın alarmı olduğu bilgisi geldiğinde hemen rahatlarsınız. İşte panik atağın panik atak olduğunu bilmek, yani yanlış alarm olduğunu bilmek tıpkı bu örnekteki gibi büyük bir rahatlatıcı etkiye sahiptir.
- Dikkati mümkün olduğu kadar bedenden uzaklaştırmaya çalışmalıdır: Çünkü bedene yoğunlaştıkça kaygı ve endişe daha da artmaktadır. Panik atak esnasında yapmak çok zor olsa da dikkati başka bir nesneye veya konuya kaydırmak yapılabildiği taktirde çok etkili olmaktadır.
- Çok rahatlatıcı olan bir bilgi de panik atağın kısa bir süre sonra kendiliğinden geçeceği bilgisidir. Eğer bu düşünceye yoğunlaşılabilirse paniğin şiddeti ve süresi azalabilmektedir.
-Panik atak geçirildiğinde hava almak, yürüyüş yapmak etkili olmaktadır.
-Güveli yer çalışması: Kendinizi güvende, rahat, huzurlu hissettiğiniz bir yerde hayal etmek gevşemeye yardımcı olmaktadır. Bu meyanda rahat hissettiğiniz bir arkadaşınızla veya aile ferdinizle sohbet etmek de size yardımcı olacaktır.
Comments